Sisyphos nasıl bir cezaya çarptırılmış, cezası bizim için neyi ifade eder? Okurken sizlerinde yorumlayacağını düşündüğüm bu mitolojik öyküyü inceleyelim.
Sisyphos tanrılara karşı suç işlemiş bir karakter olmasının yanı sıra, ölü gömme geleneğinin bizlere ne anlam ifade ettiğini göstermiş olan ilkçağ kahramanlarından biridir.
Ölüler ülkesinde korkunç bir cezaya çarptırılan Sisyphos’u Odysseus şöyle anlatır. (Od. XII, 593 vd.)
Sisyphos’u gördüm, korkunç işkenceler çekerken; Yakalamış iki avucuyla kocaman bir kayayı, ve kollarıyla bacaklarıyla dayanmıştı kayaya,
Habire itiyordu onu bir tepeye doğru, işte kaya tepeye vardı, varacak, işte tamam ama tepeye varmasına tam bir parmak kala, bir güç itiyordu onu tepeden gerisin geri,
Aşağıya doğru yuvarlanıyordu yeniden baş belası kaya,
O da yeniden itiyordu kayayı tekmil kaslarını gere gere, kopan toz toprak habire aşarken başının üstünden,
O da habire itiyordu kayayı kan ter içinde.
Odysseus
Peki Sisyphos ne yaptı da bu cezaya çarptırıldı?
Baştanrı Zeus, Asopos’un Kızı Aigina’yı kaçırır. Bu sırada Zeus, Sisyphos‘un Kral olduğu Korinthos kentinden geçer ve Sisyphos, Zeus’un Aigina’yı kaçırmasına şahit olur.
Aigina’nın annesi Asopos, her yerde kızını arar ve onu kimin kaçırdığını bulmak ister. Kızını kimin kaçırdığını bilen Sisyphos kızını kimin kaçırdığını söylemek için bir şart öne sürer. Peki nedir Sisypos’un şartı?
Sisypos Zeus’u Ele Verir
Sisyphos “Asopos, şehrimin kalesinde bir kaynak fışkırmasını istiyorum, bunu yaparsan kızını kimin kaçırdığını sana söylerim.” der. Asopos bu teklifi kabul eder ve Sisyphos da baştanrı Zeus’u ele verir. Bunu öğrenen Zeus durur mu? Derhal onu alıp ölüler ülkesinin tanrısı Hades’e götürmesi için ölüm cini Thanatos’u gönderir.
Sisyphos boyun eğmez Thanatos’a. Ne yapar eder ve Thanatos’u etkisiz hale getirir. Zeus bu duruma da bir çare bulması gerektiğini anlar ve kurtarır ölüm cini Thanatos’u. Ondan ilk kurbanının Sisyphos olmasını ister.
Gelgelelim başta bahsettiğimiz gibi bu mitin ölü gömme gelenekleriyle olan ilişkisine. Sisyphos ölüme gitmeden önce karısına, “benim için sakın cenaze töreni yapma” der. Karısı tören yapmaz ve mezarsız, törensiz, çırılçıplak gider Hades’in karşısına. Ah vah etmeye başlar, karısının tören yapmamsından dolayı hayıflanır durur ve bir gideyim de ağzının payını vereyim der. Bunun üzerine Hades’ten kısa süreliğine izin isteyerek tekrar yeryüzüne çıkar.
Yeryüzüne çıkmışken bir daha dönmek istemez ve uzun süreler yeryüzünde yaşar Sisyphos. Yine Zeus için iş başa düşmüştür. İkinci kez ölüp yeraltına gittiğinde başka bir şeyle ilgilenemesin diye işte o cezayı verir.
Sisypos’un Cezası
Cezası yuvarlak bir taşı bir tepenin ucuna kadar çıkarmaktır, Sisyphos tam ucuna geldiğinde taş kayıp tekrar en aşağıya düşer, Sisyphos tekrar çıkarır taş tekrar düşer. Böylece Sisyphos’un zihni öylesine meşgul olur ki, başka bir şeyle ilgilenmesi mümkün olmaz.
Yararlandığım Kaynaklar
Azra Erhat Mitoloji Sözlüğü ve İsmail Gezgin Sanatın Mitolojisi kitaplarından yararlanılmıştır. Teşekkürlerimle.
